به نام خدا
گاه با سؤالاتی مواجه می شویم که اغلب برای پی بردن به فلسفه ی بعضی از احکام مطرح می شود. این سؤالات گاهی از اصل یک حکم است، مانند اینکه چرا باید نماز بخوانیم؟ چرا باید خمس بپردازیم؟ و...
گاهی سؤال از جزئیات یک حکم است، مانند اینکه چرا نماز صبح دو رکعت است؟ چرا دیه ی زن نصف دیه ی مرد است؟ ...
گاهی سؤال کننده در پی یافتن نتیجه و فایده ی بعضی از احکام است. و گاهی به دنبال دلایل و منابع پیدایش حکم است. یعنی اینکه فلان حکم از کجا به دست آمده؟
...
در هریک از این حالات ممکن است سؤال یکسان مطرح شود، اما پاسخ دهنده باید نقطه ی ابهام را درست تشخیص داده و پاسخ مناسب را بدهد.
ممکن است بسیاری از مردم ندانند که منابع همه ی احکام شرعی چهار چیز یعنی قرآن، سنت، عقل و اجماع است که استنباط از آن ها نیازمند تخصص و اجتهاد است مانند همه ی علوم و تخصص ها. البته متخصص این فن برای صدور حکم به ورع و تقوی نیز نیازمند است.
اما آنچه همه باید بدانند (و اگر خود کمی تأمل کنند می فهمند) این است که علت اساسی همه ی احکام اطاعت از مولی است.
کسی شک ندارد که بنده باید مولی را اطاعت کند و از فرمان او سرپیچی نکند. این یک قاعده ی عقلی و عقلایی است و حتی از نگاه برون دینی پذیرفته است. برای همین مفسران می گویند امر "اَطیعُوا اللهَ" یک امر ارشادی است. یعنی اطاعت خداوند نیاز به امر ندارد، اما اطاعت از غیر خدا نیازمند امر مولوی است. یعنی اطاعت هیچ کس غیر از خدا را عقل جایز نمی داند مگر مولی امر کند. بدین جهت در ادامه فرمود: "وَ اَطیعُوا الرَّسُولَ وَ اُولِی الأَمرِ مِنکُم".
سرنوشت ابلیس نشان می دهد که حتی یک مورد سرپیچی بنده را از درگاه مولی ساقط می کند. می گویند تاجری بنده ای را از بازار خرید. به او گفت نامت چیست؟ گفت هرچه تو بنامی! گفت کجا زندگی می کنی؟ گفت هرجا تو جای دهی! گفت چه می خوری؟ گفت هرچه تو بدهی! گفت چرا؟ گفت چون تو صاحب اختیار منی و من بنده ی تو...
نکته اینجا است که اگر ما بندگی خالق مهربان و حکیم خود را پذیرفتیم دیگر چون چرای ما در حکم او جای ندارد.
ناگفته نماند که غالباً کسی در این کبرای قضیه تردید ندارد، بلکه در صغرای آن یعنی اینکه فلان حکم از جانب مولی است شک دارند. و این خود بحث جداگانه ای می طلبد.

---